مقام‌های قضایی و امنیتی ایران در روزهای اخیر و به دنبال حملات اسرائیل بر اخراج اتباع خارجی فاقد مدارک معتبر، بخصوص اتباع افغانستان، از خاک ایران تأکید کرده‌اند.
نهادهای بین‌المللی، از جمله سازمان بین‌المللی مهاجرت، شمار افغان‌های اخراج شده از ایران طی هفته گذشته را بالغ بر ۸۸ هزار نفر اعلام کرده‌اند.
در تازه‌ترین اظهارات مقام‌های قضایی جمهوری اسلامی، محمد موحدی آزاد، دادستان کل کشور روز شنبه، هفتم تیرماه، اظهار داشت: «کسانی که غیرمجاز در ایران هستند، بویژه افغان‌ها، باید هرچه سریع‌تر کشور را ترک کنند چون با خارجیان غیرمجاز برخورد قانونی خواهیم داشت».
او در عین حال افزود: «اتباع مجاز نیز باید مراقب باشند که دیگران آنها را بدنام نکنند. اگر افراد فریب‌خورده‌ای در دام دشمنان و صهیونیسم افتاده‌اند خود را معرفی کنند».
به دنبال حملات اسرائیل به خاک ایران و آغاز جنگ ۱۲ روزه دو کشور، اخباری در فضای مجازی و برخی رسانه‌های ایران منتشر شد مبنی بر حضور فعال کسانی در کشور که «عوامل موساد با تابعیت افغانستان» خوانده شده‌اند.
وزیر کشور روز جمعه، ششم تیرماه، در تلویزیون حکومتی ایران بدون ارائه سند و مدرک گفت: «برخی از اتباعی که به خصوص در ۲-۳ سال اخیر وارد کشور شده بودند، با هدف مشخص برای خرابکاری در این جنگ آمده بودند».
اسکندر مومنی در عین حال تأکید کرد: «مجلس باید هرکاری دارد را زمین بگذارد و زودتر لایحۀ سازمان ملی مهاجرت و ساماندهی اتباع را بررسی و تصویب کند».
پس از انتشار خبرهایی از این دست ادبیات علیه مهاجران افغان هم تغییر کرد و سیاست‌ها سختگیرانه‌تر شد، تا آنجا که فرمانده مرزبانی فراجا در این خصوص گفت: «طبق دستور، هر گونه منزل و ملکی که به افغانی‌ها اجاره داده شود، قولنامه آن باطل است. و ملک مزبور نیز پلمپ و مهر و موم و مصادره می‌شود».
احمدعلی گودرزی با اظهار اینکه بر اساس سیاست‌های ابلاغ شده به فرمانده انتظامی کشور همه اتباع غیر مجاز باید ایران را ترک کنند، مدعی شد: ساماندهی اتباع غیرمجاز خواست عمومی مردم است.
برآوردها حاکی از آن است که میلیون‌ها افغان در ایران زندگی می‌کنند، که بسیاری از آنها مجوز رسمی اقامت ندارند. بسیاری از این پناهجویان در مشاغل کم‌درآمد در شهرها، در کارگاه‌های ساختمانی یا سوپرمارکت‌های کوچک کار می‌کنند.
احمد زیدآبادی روزنامه‌نگار در ایران، در کانال تلگرامی خود سیاست‌های جاری علیه پناهجویان را مورد نقد قرار داد و نوشت: «دولت موظف است یک سیاست روشن و مدون دربارهٔ سامان دادن به وضعیت مهاجران افغان ارائه دهد و آن را با رعایت تمام موازین انسانی به اجرا بگذارد».
وی افزود: «اینکه عده‌ای پس از بروز هر بحران و مشکلی در کشور، با ادبیاتی نژادپرستانه و شووِنیستی همسایگان تاریخی ما را مورد هجوم لفظی قرار دهند، مایهٔ شرم و سرافکندگی هر انسانی است».
طلوع‌نیوز افغانستان روز شنبه ۷ تیر به نقل از مسئولان محلی در هرات اعلام کرد که طی سه روز گذشته، نزدیک به صد هزار تن از مهاجران افغان از طریق مرز اسلام‌قلعه از ایران وارد این کشور شده‌اند.
آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد روز شنبه اعلام کرد که دست‌کم یک میلیون و ۲۰۰ هزار افغان در سال جاری از ایران و پاکستان مجبور به بازگشت به کشور خود شده‌اند و هشدار داد که بازگشت گسترده پناهجویان، بالقوه می‌تواند به بی‌ثباتی اوضاع شکننده افغانستان بینجامد.
به گفته دفتر کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل، بیش از نیمی از ۱.۲ میلیون افغان از ایران بالاجبار به افغانستان بازگشته‌اند. این بازگشت‌ها پس از ضرب‌الاجل دولت ایران در ۳۰ اسفندماه ۱۴۰۳ برای خروج داوطلبانه آنها یا مواجهه با اخراج اجباری صورت گرفت.
طبق اعلام این آژانس، ایران در سال جاری میلادی بیش از ۳۶۶ هزار افغان را اخراج کرده است، که این افراد شامل پناهندگان و کسانی در شرایط مشابه پناهندگی می‌شود.
جنگ ۱۲ روزه ایران با اسرائیل نیز باعث خروج افراد شده است. بیشترین تعداد بازگشت‌کنندگان در ۵ تیرماه ثبت شد، زمانی که ۳۶ هزار و یکصد افغان در یک روز از مرز عبور کردند.
